Baile an Mhuilinn

Go stairiúil, bhí dlúthbhaint ag bunús agus deilbhíocht Bhaile an Mhuilinn le láithreacht Mhainistir Chill Cholmáin, a bunaíodh c.1216 ar shuíomh mainistreach níos luaithe, a bhí tógtha ag Naomh Colmán. Tar éis d’fhórsaí Chromail an mhainistir a urghabháil le linn Chogaí Comhdhála na hÉireann agus le scrios na mainistreach le linn na hionsaithe, tiomnaíodh an Mhainistir agus na tailte máguaird do theaghlach Godfrey in Acht an tSocraithe 1662.

Is baile pleanáilte é Baile an Mhuilinn a thugann cáilíocht shainiúil do chroílár beag uirbeach an bhaile. Tá an baile ina chroílár sainithe go ginearálta ag foirgnimh shraithe idir 2 agus 3 stór ar airde, rud a chruthaíonn mothú compordach imfhálaithe feadh a phríomhshráideanna. Leag muintir Godfrey an baile amach i lár an ochtú haois déag chun mol eacnamaíoch agus sóisialta a bhí ordúil agus bríomhar a sholáthar dá n-eastáit.   Go háirithe, leagadh amach go comhfhiosach an spás díreach os comhair na ngeataí chuig suíochán an teaghlaigh ag Mainistir Chill Cholmáin mar chearnóg bheag fhoirmiúil nó ‘forspás’ ag tabhairt aghaidh ar gheataí na diméine. Cé gur cailleadh an teach in 1977 tar éis blianta fada d’fhaillí, tá an spás foirmiúil fós ann agus feidhmíonn sé mar nód ailtireachta nó áit ar leith laistigh den bhaile.

Tháinig fás gan fasach i mBaile an Mhuilinn le linn ré an Tíogair Cheiltigh, agus mhéadaigh a dhaonra faoi chúig, deich n-uaire níos tapúla ná Contae Chiarraí i gcoitinne. Tógadh níos mó ná leathchuid de na tithe i mBaile an Mhuilinn idir 2002-2011. Tá na foirgnimh nua le feiceáil ar imeall an bhaile go háirithe feadh Bhóthar Chill Airne. Socraíonn an Plean Forbartha Contae reatha sprioc tithíochta de 214 áit chónaithe do Bhaile an Mhuilinn le linn thréimhse an Phlean (2022-2028).

Is é aidhm Plean Thús Áite do Lár an Bhaile seo atá faoi stiúir an phobail ná ceiliúradh a dhéanamh ar oidhreacht shaibhir nádúrtha agus thógtha Bhaile an Mhuilinn agus leas a bhaint as, chomh maith lena shuíomh straitéiseach. Aithníonn an plean seo raon straitéisí a dhíríonn ar chruthú áite agus ar ghnéithe sóisialta, eacnamaíocha, cultúrtha agus comhshaoil a chuirfidh ar chumas Bhaile an Mhuilinn a lánacmhainneacht a bhaint amach mar bhaile tarraingteach, bríomhar agus forásach, rud a chruthaíonn caighdeán maireachtála níos fearr agus todhchaí rathúil agus inbhuanaithe do gach duine. Beidh cáil gan mhoill ar Bhaile an Mhuilinn mar gheall ar a Lár Baile bríomhar agus mealltach, ina bhfuil meascán éagsúil gníomhaíochtaí agus úsáidí. Ionchorpraíonn an plean ríocht phoiblí inrochtana, cuimsitheach agus dea-dheartha, iad uile idirnasctha trí bhealaí sábháilte coisithe agus rothaíochta.