Dún Léire
Daonra: 2,143 (Daonáireamh 2022)
Tá Dún Léire i gcontae Lú suite leath bealaigh idir Dún Dealgan agus Droichead Átha, agus forbraíodh é ar dtús san áit a dtrasnaíonn an príomhbhóthar ó Dhroichead Átha go Dún Dealgan agus an bóthar go Baile Átha Fhirdia. Tá patrún lonnaíochta líneach ag an mbaile, ceangailte soir ag An Abhainn Bhán. Bhí tionchar ag an iarnród a tógadh ag deireadh an naoú haois déag ar fhás an bhaile, agus foirgnimh á bhforbairt ar an taobh thoir de, lena n-áirítear Tionscail amhail Líon agus muilte plúir.
Pleananna & Foilseacháin
Tá dlúthbhaint ag stair Dhún Léire leis an luath-Chríostaíocht in Éirinn, lena n-áirítear Naomh Bríd, a fuair a radharc arís, de réir an fhinscéalta, i ndiaidh di a súile a ní i dtobar i nDún Léire. Tá dlúthionad uirbeach i nDún Léire, atá fós comhchruinnithe ar an acomhal céanna agus a bhí sé in 1835. Tá an Baile ina lárionad tionscail ó bhí an 17ú hAois ann. Bhí trí mhuileann faoi thiomáint uisce ann tráth. Gleann na Rós; a bhí ina mhuileann lín (suíomh Glen Dimplex an lae inniu ar Barn Road), An Scioból Mór; a bhí ina mhuileann déantúsaíochta biorán cruach (a ndearnadh muilleoireacht plúir de ina dhiaidh sin) agus Glebe Mill (ag feidhmiú ó bhí 1698 ann) atá fós ag táirgeadh plúr clochmheilte i méideanna beaga ó am go chéile don trádáil ceardaí.
Tá Dún Léire ina lárionad déantúsaíochta d’fhearais tí ó bhí deireadh na 1930í ann, agus tá dhá mhonarcha ann fós ina bhfostaítear na céadta duine. Tá roinnt gnólachtaí seirbhísí rathúla ann chomh maith. Le blianta beaga anuas, tá Dún Léire aitheanta mar an áit ina bhfuil Meall Lann Léire, a tháirgtear ansin, agus a bhfuil duaiseanna buaite ina leith.
Tá stair dhomhain Dhún Léire múnlaithe lena chultúr agus bhí tionchar aige ar fhorbairt fhisiciúil lár an bhaile. Tá an fhorbairt is suntasaí le tríocha bliain anuas déanta siar ó Dhún Léire. Baineann sé sin le tithíocht den chuid is mó ar an talamh taobh thiar den Eaglais Chaitliceach.
Áirítear ar Fhoireann Bhaile Dhún Léire ionadaíocht chothrom de chónaitheoirí áitiúla a bhfuil páirt ghníomhach acu i réimse grúpaí agus tionscnaimh phobail. Bhí a n-ionchur agus a gcuid tacaíochta i bhforbairt an Phlean Tús Áite do Lár an Bhaile do Dhún Léire thar a bheith luachmhar, go háirithe ó thaobh rannpháirtíocht an phobail agus na bpáirtithe leasmhara a éascú. Tá léargas uathúil tugtha ag Foireann an Bhaile ar na príomhábhair imní agus na príomh-shaincheisteanna a bhaineann le lár an bhaile, spreag siad an daonra áitiúil agus príomhpháirtithe leasmhara chun páirt a ghlacadh i bhforbairt straitéisí agus cuspóirí, agus chuidigh siad le tionscadail agus tionscnaimh reatha agus amach anseo a ailíniú le tograí maidir le Plean Tús Áite Lár an Bhaile.
Leis an gcomhairliúchán poiblí a stiúir Foireann an Bhaile, soláthraíodh léargas luachmhar ar na dúshláin agus na deiseanna atá roimh Dhún Léire, agus is é an toradh air sin Plean lena mbunaítear cur chuige iomlánaíoch maidir le conas is féidir le Dún Léire freagairt do dhúshláin reatha agus do dhúshláin amach anseo lena n-áirítear tionscnaimh fhorásacha chun an Baile a fheabhsú agus a athnuachan.